Korkuları pekiştirmeden duygulara saygı duymak
Dr. Clark Goldstein

Söz konusu kronik olarak kaygılı bir çocuk olduğunda, en iyimser anne babalar bile çocuğunun acı çekmesini istemediklerinden, olumsuz bir döngü içerisine girebilmekte ve aslında bu durum çocuğu daha da hırçınlaştırmaktadır. Bu durum tam olarak, çocuğun sıkıntıya gireceği durumun ebeveynler tarafından öngörülüp, çocuklarını bu durumdan korumaya çalıştıklarında ortaya çıkmaktadır. Şimdi size bu kaygı döngüsünden kurtulabilmeniz için bazı yollardan bahsedeceğiz:

1-Amaç Endişeyi Ortadan Kaldırmak Değil, Onu Yönetmeyi Öğrenmek

Hiç birimiz çocuğumuzu mutsuz görmek istemeyiz, ancak kaygıyla başa çıkmada çocuğumuza yardım edebilmemiz için en iyi yol stresi tetikleyecek etmenleri ortadan kaldırmaya çalışmak değildir. Aksine doğru olan, onların endişeli durumlara karşı müsamahalı davranabilmeyi ve bununla başa çıkmayı öğrenebilmelerini sağlamaya gayret etmektir. Bu tutumumuz neticesinde süreç içerisinde kaygı oranı düşecek ya da belki de sıfırlanacaktır.

2- Sırf Çocuğunuzu Kaygılandırmasından Endişelendiğiniz İçin Bir Şeylerden Kaçınmayın

Onlara yardımcı olmak düşüncesiyle korktukları şeylerden kaçınmalarını sağlamak kısa süre için daha iyi hissetmelerini sağlayacaktır ancak uzun süreçte kaygılarını pekiştirecektir. Eğer bir çocuk bir durumdan rahatsız olur ve üzülürse ağlamaya başlar –manipülasyon için değil, gerçekten o anki hisleri öyle olduğu için- aile ya orda çocuğu azarlar, ya da çocuğun rahatsız olmasına sebep olan nesneyi/durumu ortadan kaldırır. Ebeveynlerin bu davranışları sonucunda da çocuk başa çıkma yöntemi olarak bunu (ağlamayı) öğrenir ve bu döngü bu şekilde devam eder.

3- Olumlu –ancak gerçekçi- Beklentiler Oluşturun

Çocuğunuza korktuğu hiçbir şeyin gerçek olmayacağının garantisini/sözünü veremezsiniz. –Mesela sınavdan kalmayacağının, kayak yaparken eğleneceğinin ya da arkadaşının ona gösteri boyunca gülmeyeceğinin.- Ama ona iyi olacağının, bununla başa çıkabileceğinin güvenini verebilirsiniz ve bu telkinleriniz eşliğinde çocuğunuzun endişelendiği durumlarla yüzleştiğinde, süreç içerisinde kaygı düzeyinin düşeceğini onunla paylaşabilirsiniz. Beklentilerinizin gerçekçi oluşu ve ondan üstesinden gelemeyeceği şeyler istemiyor oluşunuz ona güven verecektir.

4-Hislerine Saygı Duyun Ancak Onları Destekleyip Güçlendirmeyin

Bu noktada, kabul etmenin her zaman onaylamak anlamına gelmediğini bilmek önemlidir. Yani mesela, çocuğunuz iğneden korktuğu için doktora gitmekten çekiniyorsa, onun bu korkusunu küçümsememelisiniz ancak aynı zamanda bunu abartıp büyütmek de yanlış bir davranış olacaktır. Dinlemeye ve empati yapmaya çalışmaya özen gösterebilir, endişesinin sebebinin tam olarak ne olduğunu anlamasına yardımcı olabilir ve korkularıyla yüzleşmesi için onu cesaretlendirebilirsiniz. Göndermek istediğiniz mesaj tam olarak “ Korktuğunu biliyorum, bu normal bir şey, ben buradayım ve bununla baş etmen için sana yardım edeceğim” olmalıdır.

5- Yönlendirici Sorular Sormayın

Çocuğunuzu hisleriyle ilgili konuşabilmesi konusunda cesaretlendirin ancak ona direkt olarak yönlendirici sorular sormayın. Örneğin: Yarınki büyük sınavla ilgili mi endişelisin? Fizik sözlüsünden korkuyor musun?” gibi. Kaygı döngüsünü besleyecek bu tarz sorulardan kaçının, sadece açık uçlu  sorular sormaya gayret edin. “Fizik sözlüsüyle ilgili nasıl hissediyorsun?” gibi

6-Çocuğunuzun Korkularını Pekiştirmeyin

Yapmak isteyeceğiniz son şey, çocuğunuza ses tonunuzla ve vücut dilinizle “Belki bu korkman gereken bir şey”  mesajı vermektir. Diyelim ki çocuğunuzun köpeklerle ilgili kötü bir tecrübesi var. Bir sonraki köpekle karşılaşışınızda çocuğunuzun ona vereceği tepkiyle ilgili kaygılanabilirsiniz ve farkında bile olmadan ona “olmalısın (korkmalısın)” mesajı gönderebilirsiniz.

7-Kaygısıyla Başa Çıkmasında Onu Cesaretlendirin

Çocuğunuz, istediği veya ihtiyacı olan bir şeyi yapmak için kaygısına karşı mücadele verdiğinde, bunun için onu takdir ettiğinizi bilsin. Bu davranışınız onun hayata karşı cesur olmasını ve kaygılarının normal eğriye çekilmesini sağlayacaktır. Biz buna “Alışma Eğrisi” diyoruz. Strese girmesine sebep olacak durumlarla temas halinde olmaya devam ettiğinde kaygı düzeyi git gide düşecektir. Belki sıfırlanmayacaktır, belki kaygısı olmasını istediğiniz kadar hızlı bir şekilde azalmayacaktır, ancak korkularımızla ancak bu şekilde başa çıkabiliriz.

8-İleriye Yönelik Endişe Taşıdığı Zaman Dilimini Kısa Tutun:

Bir şeyden korktuğumuzda bizim için en zor zaman onu yapmadan önceki zamandır. Bu yüzden ebeveynler için bir diğer temel kural, ileriye yönelik zaman dilimini elimine etmek veya kısa tutmaktır. Eğer çocuğunuz doktor randevusuna gitme konusunda endişeliyse, randevudan iki saat öncesinde bununla ilgili onunla tartışmamalısınız, bu, çocuğunuzun daha da kitlenmesine sebep olur. Bu yüzden bu zaman dilimini olabildiğince kısa tutmaya bakın.

9- Olayları Çocuğunuzla Birlikte Düşünün

Bazen çocuğunuzla korktuğu şeyler başına geldiğinde neler olacağı hakkında etraflıca konuşmak yardımcı olabilir –Bu durumla nasıl başa çıkacak?-. Ebeveynlerinden ayrılmakla ilgili kaygısı olan bir çocuğun, anne babası onu almaya gelmezse neler olacağı hakkında korkuları olabilir. Siz de onunla bu konu hakkında konuşabilirsiniz. Mesela, futbol antrenmanın sonrasında annen seni almaya gelmezse ne yaparsın? diye sorabilirsiniz. “Eee, antrenörüme annemin beni almaya gelmediğini söylerim.” Peki antrenörünün bunu söyleyince ne yapacağını düşünüyorsun? “Annemi veya babamı arayacaktır ya da benimle beraber bekleyecektir” şeklinde devam eden bir nevi planlama gerçekleştirebilirsiniz. Yabancı birinin onu okuldan almaya geleceğinden korkan çocuğunuz için ise şifreli bir kelime belirleyebilirsiniz. Böylelikle onu almaya gelecek olan kişiyi sizin gönderdiğinizi bilecektir. Bazı çocuklar için bir planlarının olması, etkili ve sağlıklı bir yolla kaygılarının azalmasını sağlar.

10- Kaygınızla Sağlıklı Şekilde Başederek Ona Örnek Olun

Çocuğunuzun, sizin kaygıyla başa çıkma yönteminizi görmesine izin vererek de, onun kaygısıyla başa çıkmasına yardım edebilirsiniz. Çocuklar algısaldırlar ve eğer telefonda arkadaşınıza stresle veya kaygıyla başa çıkamadığınız hakkında şikayette bulunuyorsanız onlar da bunu içselleştireceklerdir. Onlara hiç stresiniz veya kaygınız yokmuş taklidi yapmanızı söylemiyoruz, ama bırakın çocuklarınız sizin streslerinizle nasıl sakince başa çıktığınızı, kaygınızı nasıl tolere ettiğinizi ve bunun sonucunda nasıl iyi hissettiğinizi görsünler.

Çeviri: NUN Okulları PDR Birimi
Kaynak: http://nunokullari.com/uploads/file/image-1570612720320777338.org/article/what-to-do-and-not-do-when-children-are-anxious/